เคล็ด(ไม่) ลับ กับบันทึกธรรมชาติ ตอนที่ 1: บันทึกทำมือ

เชื่อว่าสมัยเด็กๆ คุณพ่อคุณแม่หลายท่านน่าจะเคยจดสมุดบันทึกกัน ช่วงที่เรายังเด็กนั้น เราไม่รู้หรอกว่ามันจะมีคุณค่าอย่างไร แต่พอโตขึ้นแล้วกลับไปเปิดอ่านอีกครั้ง ความทรงจำในวัยเด็กที่เคยหายไปก็กลับมาอีก และความรู้สึกต่อเหตุการณ์นั้นๆ ก็กลับมาด้วย สมุดบันทึกจึงเหมือนกับเครื่องย้อนเวลาให้กลับคืนไปสู่อดีต เหมือนได้นั่งไทม์แมชชีนของโดเรมอนกลับไปอีกครั้ง

เช้าวันหยุดช่วงปิดเทอม เราพ่อแม่ลูกมาเข้ากิจกรรม Green Training ครั้งที่ 4 ตอนเคล็ด(ไม่)ลับ กับบันทึกธรรมชาติ จัดโดยมูลนิธิโลกสีเขียว ณ สวนหลวง ร.9 นำการบันทึกโดย ครูกุ้ง (ธัญลักษณ์ สุนทรมัฏฐ์) เจ้าของเพจ ‘บันทึกสีไม้ by ครูกุ้ง’ นักบันทึกธรรมชาติผู้เชี่ยวชาญภาพวาดสีไม้  ผู้วาดภาพประกอบรายการ Nature Spy (ช่อง ThaiPBS) ร่วมด้วยครูปรีชา การะเกตุ  ซึ่งเป็นครูผู้สอนเรื่องการทำสมุดทำมือในครั้งนี้

ครูปรีชาเล่าว่า สมุดกับหนังสือทำมือมีมาตั้งแต่สมัยอียิปต์โบราณ คัมภีร์ไบเบิ้ลก็เย็บด้วยมือเช่นกัน  กระบวนการทำสมุดเริ่มจากการเตรียมปกโดยใช้กระดาษแข็งขนาด A5 ส่วนกระดาษห่อปกเป็นขนาด A4 ถ้าใครชอบแนวธรรมชาติ แนะนำให้ใช้กระดาษสาเพราะจะทำให้สมุดดูดีทีเดียว แต่สำหรับเด็กๆ อาจเป็นกระดาษห่อของขวัญ หรือกระดาษลายการ์ตูนที่ตัวเองชอบก็ได้ นอกจากนั้นก็ต้องเตรียมกระดาษรองปก หมายถึงกระดาษที่ใช้ปิดด้านหลังปกด้านในของสมุดนั่นเอง เป็นกระดาษแบบบาง ปกติจะเป็นกระดาษสีขาวธรรมดาขนาดเท่ากระดาษปก

กระบวนการห่อปกเป็นช่วงที่สนุกสำหรับเด็กๆ เพราะอุปกรณ์ที่คุณครูใช้ทากาวคือแปรงลูกกลิ้งกาว  คล้ายๆ แปรงทาสีขนาดเล็ก เริ่มจากทากาวให้ทั่วกระดาษปก วางลงบนกระดาษห่อปก ติดหุ้มขอบทั้งสี่ด้านเข้ามา จากนั้นนำกระดาษรองปกมาปิดทับเพื่อความสวยงามของปกด้านใน

สมุดทำมือแบบดั้งเดิมใช้เทคนิค Double Needle Coptic Stitch สำหรับการเย็บกระดาษในเล่ม กระดาษ 1 ยกเท่ากับ 6 คู่  เจาะรูด้านสันพับและที่ขอบปก 4 รู ห่างกัน 2 นิ้ว แล้วเย็บโดยใช้ด้ายสีขาวเส้นใหญ่ เทคนิคนี้เหมาะกับเด็กประถมปลายขึ้นไป หากเล็กกว่านั้นคุณพ่อคุณแม่อาจจะต้องช่วยเย็บด้วย ทางพิพิธภัณฑ์เด็ก ศูนย์การเรียนรู้สำหรับครอบครัว ทุ่งครุ แนะนำสมุดโน้ตทำมือแบบรีไซเคิล คือนำกระดาษที่ใช้แล้วด้านเดียวมาทำเป็นกระดาษจดบันทึก โดยการพับครึ่งด้านที่ยังไม่ได้ใช้ขึ้นด้านหน้า หันด้านที่เป็นสันออก และเย็บด้านที่เป็นขอบกระดาษแทน การทำสมุดทำมือนั้นดูเหมือนง่าย จริงๆ แล้วความยากอยู่ที่เทคนิคการเย็บ เพื่อให้ออกมาเป็นลวดลายที่สันปกสวยงามไม่เหมือนใครต่างหาก

แล้วพบกันในตอนหน้าเรื่องวิธีการจดบันทึกธรรมชาติค่ะ

ขอขอบคุณ

มูลนิธิโลกสีเขียว
www.greenworld.or.th
พิพิธภัณฑ์เด็ก ศูนย์การเรียนสำหรับครอบครัว ทุ่งครุ
www.facebook.com/BangkokFamilyCenter